با توسعه روزافزون سامانه سلامت نگار نیاز به بکارگیری داشبوردهای مدیریتی برای مشتریان ایجاد گردیده است. شرکت تلاشگران جزیره رویا که پیشرو در ارائه سامانه های آماری و داشبوردهای مدیریت در کشور می باشد امکان دسترسی مشتریان به اطلاعات و گزارشات در قالب نرم افزار پاور بی ای را فراهم آورده است.
مقدمه
برنامه ريزان و تصميم گيرندگان سطح بالا در بخش سلامت به اطلاعات و شواهد منسجم و تحليل يافته سراسري براي حمايت از سياست سلامت، برنامه ريزي و تصميم گيري در حيطه هاي وسيع سلامت عمومي و نظام سلامت نياز دارند. اطلاعات مربوط به گوناگوني هاي بين بخشي- كه به مقايسه زمينه ها يا گروه هاي مختلف اجتماعي اقتصادي جمعيت مي پردازند- پشتوانه ي يافته هاي مربوط به عدالت، تحليل، نتيجه گيري ها و توصيه هاي سياست محوراند. اطلاع داشتن درباره روندها و سناريوهايي كه براي آينده پيش بيني شده است سبب تسهيل فرايندهاي برنامه ريزي ميشود؛ اطلاعات مرتبط با خطرات غير منتظره، آسيب پذيري يا حوادث، نظام هاي اخطار دهنده و اضطراري را فعال ميكنند، به اقدامات به موقع سلامت براي پيشگيري و كنترل مؤثر موقعيت ها مي انجامد و ساز و كارهاي ضرور براي تضمين اجراي برنامه ها را در راستاي هدف هاي اعلام شده به كار مي گيرند.
براي آنكه اطلاعات بطور مطلوب بر مديريت تاثير گذارد بايد تصميم گيرندگان در هر نقطه اي از چرخه مديريت از آن اطلاعات استفاده نمايند. مثال هاي اين نقاط تصميم گيري شامل تعيين وضعيت موجود، تعيين اولويتها و يا اجراي فعاليتهاي برنامه ريزي شده مي باشد.
اطلاعات در تمامي سطوح مديريت نظام سلامت، از محيط تا ستاد حوزه سلامت بسيار حياتي است. اطلاعات براي مديريت بيماران يا گيرندگان خدمت، براي مديريت واحدهاي سلامت و به همان ميزان براي برنامه ريزي و مديريت نظام سلامت حياتي است. اين بدان معنا است كه نه تنها سياست گزاران و مديران نيازمند استفاده از اطلاعات در تصميم گيريها هستند بلكه ارائه كنندگان خدمات همانند پزشكان، كارشناسان و كاركنان سلامت نيز به آن نيازمند خواهند بود. در غير اينصورت، فرصت قابل توجه و مقرون به صرفه اي كه به منظور راه اندازي و حفظ نظام اطلاعات سلامت وجوددارد، دچار مشكل مي شود.
هوش تجاری
با پیشرفتهای صورت گرفته در ارتقای سلامت و افزایش امید به زندگی حوزه سلامت با چالشهای جدید و جدی روبرو شده است. توقع شهروندان از کیفیت خدمات از جمله خدمات سلامت تغییر یافته و در بسیاری از کشورها جزو یکی از 5 استراتژی کلیدی ملی آنها قرار گرفته است. افزایش طول عمر هزینه های سلامت را به شدت تحت تاثیر قرار داده و همچنین رقابت در ارائه خدمات در حوزه سلامت (دولتی، خصوصی) خود به یک صنعت چالش برانگیز تبدیل شده است.
حجم داده های تولید شده در حوزه سلامت به صورت تصاعدی در حال افزایش است و تبدیل این داده ها به دانش و خرد و استفاده از آن برای ارتقای سطح سلامتی همراه با مدیریت بهینه هزینه ها، نیازمند راهکارهای نوین میباشد. یکی از این روشها تجزیه و تحلیل هوشمند داده ها و استفاده صحیح از هوش تجاری است.
هوش تجاری فرایندی تکنولوژی محور است که امکان پردازش و نمایش اطلاعات کاربردی برای اتخاذ تصمیمات مدیریتی – تجاری را فراهم مینماید. با توجه به مدل پیاده سازی، از هوش تجاری میتوان برای تصمیات عملیاتی، مدیریتی و استراتژیک استفاده نمود.
باید توجه داشت که هنوز عامل انسانی به عنوان بهره بردار نهایی از هوش تجاری و تبدیل اطلااعات ارائه شده به خرد، در تصمیم گیریها نقش کلیدی دارد. در تعریف هوش تجاری می توان گفت، به مجموعه مهارت ها و همچنین سیستم های کاربردی-تحلیلی گفته می شود که با جمع آوری، ذخیره سازی، تحلیل و دسترسی کارآمد، در تولید محصولات جدید و حل مسائل مهم به کار می رود. به بیان ساده تر هوش تجاری فرآیند بالا بردن کارایی سازمان به کمک داده های موجود در نرم افزار و در جهت تصمیم گیری مدیران و صاحبان کسب و کار می باشد.
نرم افزار هوش تجاری
نرم افزار هوش تجاری بر اساس تکنولوژی OLAP طراحی و با استفاده از تکنولوژی گردآوری عمیق تر داده ها توانایی تحلیل و به اشتراک گذاری اطلاعات را برای مدیران و کارشناسان فراهم می آورد. از عمده مزایای نرم افزار هوش تجاری می توان به موارد زیر اشاره کرد :
برآورد وقایع آینده و تحلیل روند کاری
افزایش سرعت تصمیم گیری
استخراج و کشف روابط ناشناخته بین داده ها
ساده کردن فرآیندهای تصمیم گیری
فرآیند ETL
ETL مخفف Extract Transform and Load است که به معنای استخراج، پالایش و بارگذاری اطلاعات میباشد. از ETL در زمان ساخت انبار دادهها (Data Warehouse) استفاده میشود. فرایندی که به موجب آن اطلاعات از یک یا چند منبع مختلف جمع آوری، پالایش و در نهایت در انبار داده بارگذاری میشود.
Extract:
منظور استخراج داده از یک یا چند منبع مختلف است. پس از آنکه تحلیل و طراحی مدل Warehouse به پایان رسید، نوبت به بارگذاری دادهها در آن میرسد. اما بارگذاری دادهها تابع قوانین خاصی هستند و باید به آنها توجه شود. ابتدا باید منابعی که قرار است اطلاعات آنها را در Warehouse داشته باشیم شناسایی کنیم و پس از آن دادهها را در یک محیط واسط قرار دهیم. این عملیات میتواند توسط یکی از ابزارهای ETL و یا Stored Procedureها، Functionها و کوئریها انجام گیرد.
منظور از محیط واسط یک بانک اطلاعاتی است که میان انبار دادهها و منابع داده قرار گیرد. دلیل استفاده از محیط واسط این است که معمولا دادههای منبع نیاز به پالایش دارند که اولا این پالایش نباید در منبع دادهها انجام گیرد و دوما اطلاعاتی که در Warehouse بارگذاری میشوند باید به صورت پالایش شده باشد. باید در زمان استخراج، دادهها را از منابع مختلف جمع آوری و در یک محیط واسط قرار دهیم.
Transform
منظور پالایش دادههای استخراج شده است. پالایش دادهها بسیار مهم است چرا که بعد از پالایش دادهها باید آنها را در انبار داده بارگذاری کرد. برای این کار از یک محیط واسط که کم و بیش شبیه انبار داده است استفاده میشود. پالایش دادهها شامل موارد زیر است.
بررسی کیفیت دادهها (Verify data quality): کیفیت دادههای جمع آورده شده چه از سامانه های سطح 1 و چه سایر منابع داده های به وسیله پرسشهایی از قبیل سوالات زیر مورد بررسی قرار میگیرند:
آیا دادهها کامل هستند (مواردی مورد نیازمان را پوشش میدهند)؟
دادهها صحیح هستند یا اشتباهاتی دارند؟ اگر اشتباه هستند علت اشتباهات چیست؟
آیا ارزشهای گم شده در داده وجود دارد؟ اگر اینگونه است آنها چگونه نمایش داده میشود؟ عموماً در کجا اتفاق افتاده است؟
تکنیک هایی که برای پالایش داده های گرده آوری شده در انباره داده وزارت بهداشت می توان مورد استفاده قرار داد شامل :
- پاکسازی دادهها (Clean data): بالا بردن کیفیت دادهها نیازمند انتخاب تکنیک آنالیز میباشد. این انتخاب شامل پاک کردن زیر مجموعهای از دادههای نامناسب و درج پیشفرضهای مناسب میباشد.
- شکل دادن دادهها (Construct data): این قسمت شامل عملیات ویژهای مانند تولید خصوصیتهای مشتق شده، تولید رکوردهای جدید و کامل یا مقادیر تبدیل شده از خصوصیات موجود میباشد.
- ادغام دادهها (Integrate data): روشهایی وجود دارد که به وسیله آن اطلاعات از چند جدول ترکیب شده و رکوردهای جدید یا مقادیری جدیدی ایجاد میشود.
- قالب بندی دادهها (Format data): منظور از قالب بندی دادهها، تغییر و تبدیل قواعد اولیه داده موردنیاز ابزار مدل سازی میباشد.
Load:
آخرین کاری که در ETL انجام میگیرد بارگذاری دادههای استخراج و پالایش شده از منابع مختلف در انبار دادهها است. معمولا در زمان بارگذاری در انبار داده تغییرات خاصی روی دادهها انجام نمیگیرد و آنها بدون هیچ تغییری از محیط واسط در انبار دادهها بارگذاری میشوند.یکی از بهترین و قویترین ابزارها برای عملیات ETL، ابزار SSIS است که استفاده از آن سرعت و دقت در عملیات را بالا می برد.
پایگاه داده تحلیلی (Data Warehouse)
DWH یک سیستم کامپیوتری از اطلاعات است که به گونهای مناسب برای انجام عملیات گزارشگیری و تحلیلی دادهها بر اساس زمان، طراحی شده است. این سیستم اغلب به صورت جداگانهای از سیستمهای عملیاتی روزانه قرار میگیرد.
هدف اصلی DWH ایجاد بستری مناسب برای تولید اطلاعاتی است که به Knowledge worker های سازمان (مدیران، عوامل اجرایی و تحلیلگران) برای اتخاذ تصمیمهای درست کمک میکند. برای این منظور از DWH در تهیه گزارشها، اطلاعات تحلیلی، تعامل بلادرنگ با سیستمهای عملیاتی و Profiling استفاده میشود.
با DWH میتوان در سازمان سیستم تصمیمیار (Decision support) ایجاد کرد. اطلاعاتی که در DWH نگهداری میشود از آنچه در پایگاههای داده نگهداری میشود (که شامل اطلاعات جزیی و روزمره است) به مراتب مهمتر و ارزشمندتر است. در DWH تمامی اطلاعات موجود در سازمان از ابتدا تاکنون به صورت یکپارچه و سازماندهی شده نگهداری میشود. در این مخزن اطلاعاتی، اطلاعات از تمامی منابع اطلاعاتی و در یک بازه زمانی طولانی جمعآوری میشوند و به این دلیل حجم اطلاعات بسیار زیاد است.
در DWH نیاز به سازماندهی مناسب اطلاعات و استفاده از روشهای مناسب دسترسی به اطلاعات وجود دارد. DWH با طراحی متفاوت خود به صورت چندبعدی (Multi dimensional) قادر است تمامی این موارد را در نظر بگیرد. برای مثال در اطلاعات نگهداری شده برای فروش، زمان فروش، ناحیه فروش، فروشنده و محصول به فروش رفته به عنوان ابعاد مختلف در نظر گرفته میشوند. اغلب این بعدها حالت سلسله مراتبی (Hierarchical) دارند. مثلا ممکن است زمان فروش شامل تاریخ و ساعت فروش محصول باشد.
طراحی و استفاده از DWH به این صورت کاری پیچیده و زمانبر است. به همین علت در بسیاری از موارد از Data Mart استفاده میشود.
ویژگی های اصلی DWH مورد نیاز :
- مبتنی بر موضوع
- یکپارچگی
- غیر قابل تغییر
- محدوده وسیع زمانی
- خلاصه شده
- حجیم
- نرمالنشده
پایگاه داده تحلیلی در واقع پایگاهی است که خروجی فرایند ETL در آن قرار میگیرد. دادههای استخراج شده و منتقل شده در این پایگاه داده load میشوند. قابل ذکر است که در پیاده سازی یک DWH میتوان از روشهای مختلفی استفاده کرد که استفاده از data mart ها یکی از آن است. بسته به نحوه پیادهسازی یک DWH میزان اهمیت خصوصیات فوق تغییر میکنند.
دقت در خصوصیات مهم فوق نشان می دهد که آنچه در پیاده سازی و کارگیری یک DWH بیشتر مهم است، میزان توانایی آن در پاسخ گویی به query ها است و هزینه را بیشتر در بخش ایجاد و وارد کردن اطلاعات وارد می کنند تا هزینه زمانی کمتر و کارآیی بالاتری را در هنگام بازیابی اطلاعات به دست آورند. این نکته مهم در می تواند در معماری سیستم مورد درخواست بسیار مهم باشد.
Data Mart
بخشی از اطلاعات موجود در DWH در Data Mart نگهداری می شود. این اطلاعات بر حسب نیاز گروههایی که در مورد نیاز وزارت بهداشت هستند انتخاب و استخراج می شوند. معمولا اطلاعات موجود درData Mart از یک DWH استخراج می شود. در مجموع میتوان گفت در یک Data Mart ایجاد شده برای یک گروه knowledge worker، اطلاعاتی وجود دارد که گروه مذکور، از لحاظ تحلیلی و محتوایی به آن نیاز دارند و این اطلاعات را میتوان به فرمت مناسب برای گروه مذکور نمایش داد. Data mart ها به سه صورت وابسته، منطقی و Operational Data Store (ODS) وجود دارند.
Data Mart وابسته: یک پایگاه داده فیزیکی است که ممکن است سخت افزار آن از سخت افزار DWH مجزا باشد و شامل زیرمجموعه های کوچکی از اطلاعات می شود.
Data mart منطقی: به صورت فیزیکی وجود ندارد بلکه یک view فیلتر شده از DWH است. این نوع Data Mart نیازی به حافظه اضافی ندارد و داده ها همیشه بروز هستند. البته در این نوع Data Mart زمان پاسخ دهی سیستم بیشتر خواهد بود.
لازم به ذکر است از Data Mart ها به صورت جداول ایندکس هم استفاده میشود به این صورت که به جای آنکه اطلاعات سیستم در یک پایگاه اطلاعاتی مرکزی تکرار شود، اطلاعات سازمان تنها در منابع اطلاعاتی اولیه ذخیره می شوند و ایندکس هایی از اطلاعات ایجاد می شوند. در این ایندکس ها (که همان Data Martها هستند)، مشخص شده است که هر منبع اطلاعاتی شامل چه اطلاعاتی است و چگونه می توان اطلاعات مورد نظر را از آن استخراج کرد. به این روش، روش quick and dirty گفته می شود. زیرا در این روش Data Martها را میتوان به سرعت ایجاد کرد و از طرفی اطلاعات مانند روش قبل پاکسازی نمی شوند.
مهمترین نرم افزارهای هوش تجاری:
در حال حاضر 12 نرم افزار برتر در حوزه هوش تجاری در دنیا مطرح هستند که شامل :
- Board
- Domo
- Dundas BI
- Google Data Studio
- Looker
- Microsoft Power BI
- Qlik
- Salesforce
- SAS
- Sisense
- Tableau
- Tibco
می باشند. یکی از قوی ترین نرم افزارها در این حوزه Power BI می باشد. در این نرم افزار از تکنیک های مختلفی بهره می برد که شامل:
- ETL
- Data Ware House
- OLAP
- داده کاوی (Data Mining)
- نرم افزارهای گزارش گیری
- On-Line Transaction Processing
- Intelligent Decision Support System
- Intelligent Agent
- Knowledge Management System
- Supply Chain Management
- Customer Relationship Management
- Enterprise Resource Planing
- Enterprise Information Management
شما هم میتوانید نظر بدهید
مقاله های مرتبط