مقدمه

امروزه استفاده از تکنولوژی سیستم مدیریت بیمارستانی HIS باعث شده است که بیمارستان ها در سراسر جهان واجد درجات خاصی از یکپارچگی در حوزه انفورماتیک باشند با این وجود برخی از نقائص همچون ورود دستی اطلاعات پزشکی، مکان های ورود داده ثابت، شبکه های غیر متحرک، عملکردهای تک گانه، استقلال بین بخش های بیمارستان و مواردی از این دست منجر به این گردیده که سیستم مدیریت بیمارستانی کارکرد واقعی خود را نداشته باشد. برای حل مشکلات فوق راهکار  دنیای مدرن امروز بیمارستانهای هوشمند با تکیه بر تکنولوژی اینترنت اشیا  می باشد.

اهداف بیمارستان های هوشمند :

ارتقاء سیستم های تشخیص: استفاده از فناوری اطلاعات نه تنها روش های درمانی جدیدی را خلق خواهد نمود ( همانند جراحی با روبات) بلکه روش های موجود را هم بهبود می بخشد. بیمارستان های هوشمند می توانند به طور گسترده ای داده های بدست آمده از بیماران را برای کمک به تشخیص و یا انتخاب بهترین روش درمانی در اختیار داشته باشند و راه حل های پیشرفته نرم افزاری اجازه می دهد تا این بیمارستان ها بتوانند مراحل درمانی را به طور دقیق و کامل تنظیم نمایند.

گردش کار یکپارچه بیماران: مراقبت های بهداشتی کارآمد و همچنین گردش کارآمد بیماران می تواند باعث کاهش زمان انتظار و مدت اقامت در بیمارستان، کاهش خطاها، افزایش درآمد و افزایش میزان رضایت بیمار و همچنین کارکنان بیمارستان گردد. فناوری پیشرفته اطلاعات و ارتباطات می تواند منجر به شناسایی، تجزیه و تحلیل و رفع تنگناهای موجود گردد و از طریق رفع این مشکلات می توان به کارآمد نمودن مراقبت های بیماران کمک نمود.

مراقبت پزشکی از راه دور: یکی دیگر از اهداف بیمارستان های هوشمند امکان شکستن مرز بیمارستان و ارائه خدمات پزشکی از راه دور است. به عنوان مثال دستگاه های تله مدیسین و سایر ابزارهای تلفن همراه توانایی اندازه گیری علائم حیاتی کلیدی و انجام این اندازه گیری ها را فراهم می نمایند.

افزایش ایمنی بیمار: افزایش ارائه خدمات مراقبت های بهداشتی و گردش کار بیمار باعث افزایش ایمنی بیمار  و شرایط بالینی می شود. در حقیقت اتصال دستگاه های هوشمند منجر به افزایش ایمنی بیمار در مواردی مثل کنترل علائم حیاتی ، مصرف دارو و پشتیبانی از دستگاههای کنترلی بیمار می گردد.

انعطاف پذیری سایبری: انعطاف پذیری سایبری به توانایی یک بیمارستان برای اطمینان از در دسترس بودن و استمرار خدمات آن که به  سیستم های فناوری اطلاعات و ارتباطات متکی است ، اشاره دارد. نفوذ بیشتر ICT به ناچار منجر به وابستگی بیشتر به فناوری اطلاعات و ارتباطات می شود ، که به نوبه خود ، اهمیت امنیت اطلاعات برای بیمارستان های هوشمند را افزایش می دهد

صرفه جویی در هزینه های بیمارستان: بیمارستان های هوشمند منجر به صرفه جویی در هزینه های بیمارستان از طریق زیر می گردند:

صرفه جویی در هزینه های مصرف انرژی، درآمد زایی بهتر با ارائه خدمات باکیفیت تر، صرفه جویی با جلوگیری از مفقود شدن وسایل، کاهش هزینه های عملیاتی

مزایای  کلینیکی و بالینی

بهبود کیفیت ارائه خدمات بالینی و افزایش سطح سلامت با بهره گیری از سیستم های پیشرفته و ذخبره اطلاعاتی بیماران، نظیر پرونده الکترونیک سلامت، پرونده الکترونیک پزشکی میسر خواهدشد.

الف) ارتقاء روش های مراقبت از بیمار:

استفاده از مانیتورینگ ۲۴ ساعته علائم حیاتی ، دسترسی به  جزئیات مراقبت و سیربیماری و اطلاعات بالینی بیمار با کمک فناوری های نوین تله مدیسین (پزشکی از راه دور) ممکن خواهد بود ،دراین روش استفاده از تبلت ها و گوشی های تلفن همراه هوشمند، حضور مجازی پزشکان در بخش های مختلف بیمارستان در هر ساعتی از شبانه روز را امکان پذیر می سازد و پزشک می تواند با دسترسی به اطلاعات پرونده الکترونیک پزشکی بیمار ، از طریق وب با تبادلات تصویری و امکانات صوتی بیمار را ویزیت  نموده و داروهای مورد نظرش را برای بیمار تجویز نماید.

استفاده از سیستم های تصمیم یار CDSS در جهت کمک به پزشکان در تصمیم گیری بالینی : با توجه به پیشرفت سریع علوم پزشکی و وجود حجم بسیار بالای اطلاعات بالینی در یک تصمیم گیری، پزشک نیازمند ارجاع به حجم انبوهی از اطلاعات از وضعیت بیمار دارد و گاهاً تصمیم گیری در مورد وضعیت بیمار ، پیچیده و دشوار خواهد شد. با توجه به اهمیت زمان ، قبل از آن که یک پزشک بتواند اطلاعات کافی را برای تصمیم گیری در مورد بیمار به دست آورد، زمان اجرای تصمیم فرا رسیده، و تاخیر در تصمیم گیری می تواند خطر آفرین باشد.

سیستم های هوشمند تصمیم یار با بهره گیری از روش های داده کاوی Data Mining بهترین گزینه ها را انتخاب نموده و در اختیار پزشک معالج قرار می دهد. اما تصمیم گیری نهایی و مسئولیت اجرای آن برعهده پزشک معالج می باشد.

کاهش خطا و افزایش ایمنی بیمار با استفاده از سیستم های هشدار دهنده با بهره گیری از فناوری شناسایی امواج رادیویی که از یک مدار الکترونیکی و یک آنتن تشکیل شده اند و امکان پایش در حال حرکت آنها وجود دارد، استفاده میشود امواج رادیویی از اغلب جامدات عبور کرده و نیازی به دیدن مستقیم دستگاه بارکدخوان وجود ندارد، در این روش با استفاده از برچسب RFID روی روکش و جعبه داروها برای پیشگیری از داروهای اشتباه به بیماران (دستگاه RFID خوان کنار تخت هر بیمار با خواندن برچسب روی دارو در صورتی که در پرونده پزشکی بیمار مصرف این دارو تجویز نشده باشد، هشدار خواهد داد). بکارمی رود و استفاده از برچسب RFID روی کیسه های خون برای استقرار صحیح نظام هموویژلانس نیز بسیارسود مند است. و  همچنین  بهره گیری از سیستم های هشدار دهنده مکمل پرونده الکترونیک پزشکی EMR در مواجه با مداخلات دارویی و تعیین دوز داروهای پرخطرمی تواند نقش بسزایی در کاهش خطا و افزایش ایمنی بیمار ایفا نماید، این امکانات بدین معنی است که در یک بیمارستان هوشمند احتمال خطای انسانی در تشخیص و درمان بیماران به میزان قابل توجهی کاهش یافته و در مقابل شرایط مناسبی برای مرقبت از بیماران فراهم خواهد شد.

 

 ب) امکانات اداری

– تشکیل پرونده پزشکی برای هر یک از بیماران؛ (که با انجام هر مرحله از عملیات درمانی بروزرسانی می شود. وجود یک پرونده پزشکی این امکان را می دهد که پیش از مراجعه فرد به بیمارستان سوابق بیماری وی و داروهای مصرف شده توسط بیمار بررسی شده و امکانات بیمارستانی و احتمالاً آزمایشات مورد نیاز برای وی تدارک دیده شود.)

– امکان دیدن پرونده پزشکی بیمار برای پزشک و شخص بیمار

– نظارت لحظه به لحظه بر موجودی انبار دارو و سفارش داروهای مورد نیاز

 

 ج) امکانات ارتباطی

برقراری ارتباط با پزشکان و کادر بیمارستان از طریق ابزارهای ارتباطی قابل حمل؛ که منجر به سکوت بیشتر و کاهش استرس بیماران خواهد شد.همراه داشتن یک رایانه دستی دارای RFID خوان برای کارکنان بیمارستان که به صورت بیسیم با شبکه داخلی بیمارستان در ارتباط است و فعالیت های وی را در بانک اطلاعات مرکزی به ثبت می رساند.

-توسعه بستر ارتباطی برای ارتباط مستقیم و آنلاین مطب، بیمارستان، داروخانه و بیمه

-امکان مراجعه اینترنتی بیمار به پزشک

-مشاهده پرونده بیماران از طریق اینترنت

 

د)  امکانات حفاظتی

– تشخیص هویت افراد و محدود کردن دسترسی به قسمتهای مختلف

– تشخیص هویت افراد و محدود کردن دسترسی به داروها

– وجود برچسب روی روکش و جعبه داروها برای پیشگیری از دادن داروهای اشتباه به بیماران؛ (دستگاه خوان کنار تخت هر بیمار با خواندن برچسب روی دارو در صورتی که در پرونده پزشکی بیمار مصرف این دارو تجویز نشده باشد، هشدار خواهد داد.)

– وجود برچسب  RFID روی کیسه های خون برای جلوگیری از تزریق خون غیرهمگروه به بیمار

– سامانه هوشمند بصورت آنلاین روالهای معمول و پیش نیازهای لازم را در مورد مشکل پیش روی هر بیمار پیش از مراجعه وی به بیمارستان در اختیارش قرار می دهد. مثلاً نیاز به عکسبرداری، آزمایش خون

 

ه) امکانات اتاق های عمل

حساسیت تجهیزات اتاق عمل از یک سو و حیاتی بودن شرایط استاندارد و مطلوب برای یک عمل جراحی از سوی دیگر سبب می شود تا کنترل و پایداری شرایط محیطی و عملکرد دستگاه های موجود در اتاق عمل از حساسیت ویژه ای برخوردار باشد.

هوشمندسازی کنترل اتاق عمل سبب کاهش نرخ خطای انسانی و تضمین کیفیت شرایط مطلوب شده و در نهایت کیفیت خدمات ارائه شده در اتاق عمل را بهبود می بخشد.

از جمله مزیت های اتاق عمل هوشمند می توان به مواردی همچون :

–        کنترل هوشمند شرایط محیطی(دما، فشار، رطوبت، میزان گازها و اشعه ها و …)

–         کنترل تجهیزات و دستگاه های موجود در اتاق عمل

–        مدیریت زمان، اخطارها، هشدارها و …

–        کنترل هوشمند شرایط بیمار و همکاری در اتخاذ تصمیمات متناسب با علایم حیاتی بیمار

 

 و) امکانات محیطی

– امکان آمارگیری از موقعیت و هویت بیماران و افراد حاضر در قسمت های مختلف بیمارستان RFID

– امکان دریافت راهنمای طبقات و قسمت ها

– دسترسی به شبکه اینترنت و شبکه داخلی بیمارستان از هر نقطه

– امکان ایمن سازی قسمت های مختلف بیمارستان (دوربین های مداربسته، سیستم کنترل دسترسی به اتاق های خاص، سیستم تشخیص هویت افراد RFID) و…)

– بهینه سازی مصرف انرژی ساختمان بیمارستان با کنترل هوشمند دما و روشنایی قسمت های مختلف

– افزایش عمر مفید ساختمان بیمارستان با کنترل تهویه و دمای داخلی قسمت های مختل

 

 

 حیطه های هوشمند سازی:

• مراجعه کنندگان
• تیم مدیریت بیمارستان
• واحد ارائه دهندگان خدمت (کادر درمانی)
• پرسنل (کادر غیر درمانی)
• زیر ساخت و تجهیزات
• ساختمان
• سخت افزار
• نرم افزار
• دیتا (اطلاعات ثبت شده در تجهیزات و نرم افزارها)

گام های اجرایی برنامه:

• ارزیابی وضعیت موجود از لحاظ زیرساخت
• ارزیابی وضعیت موجود از لحاظ نرم افزار
• ارزیابی وضعیت موجود از لحاظ سخت افزار
• احصاء نقاط قوت و ضعف سیستم کنونی
• ارائه پیشنهاد عملیاتی جهت تغییر وضعیت موجود و یا بروزرسانی در حیطه های زیرساخت، نرم افزار و سخت افزار
• پیشنهاد هزینه اجرای پروژه
• پیشنهاد زمان انجام پروژه

شرکت تلاشگران جزیره رویا با سالها تجربه در حوزه سلامت یکی از برنامه های جدید خود را در حیطه بیمارستان های هوشمند در نظر گرفته است و با داشتن تیم فنی و کارشناسی بسیار زبده پروژه های هوشمند سازی بیمارستانی را پیاده سازی، اجرا و پشتیبانی می نماید.